روند كاهشی حوادث معدنی كشور در دهه ۹۰
به گزارش تجهیزات جانبی هرچند میزان حوادث معدنی و درگذشت معدن کاران در سالهای اخیر روند کاهشی داشته، اما همچنان این معضل وجود دارد که آخرین آنها حادثه معدن طزره دامغان در اردیبهشت سال جاری بود که به جان باختن دو نفر منجر گردید.
به گزارش روز جمعه ایرنا، وقتی سخن از معدن به میان می آید همه یاد اخبار ناخوشایند از وقایع معادن کشور می افتند چون متاسفانه خبرهای ریزش در معدن که در سالهای اخیر بر تعداد آنها اضافه گردید، زود منتشر می شود، آخرین ریزش هم در ارتباط با معدن زغال سنگ طزره دامغان و محبوس شدن ۲ کارگر آن است.
حادثه معدن زغال سنگ در حدود ساعت ۱۲ ظهر روز شنبه ۱۱ اردیبهشت در تونل شماره ۴۲ معدن بزرگ طزره از معادن چهارگانه شرکت زغال سنگ البرز شرقی در کارگاه استخراج k ۱۳ پیشرو، هنگام استخراج و به سبب ریزش ناگهانی سقف کارگاه رخ داد که در این حادثه ۲ نفر کارگر پیمانکاری شرکت به نامهای میلاد روشنائی و سید اصغر افضلی گرفتار حادثه و محبوس شدند، شامگاه پنجشنبه ۱۶ اردیبهشت بعد از حدود ۱۳۰ ساعت، پیکر این ۲ معدنچی از زیر آوار خارج شد.
کارگران جان باخته هر دو کمتر از ۴۰ سال سن داشتند و متاهل بودند، مجموعه معادن زغال سنگ البرز شرقی در منطقه طزره دامغان در مناطق سردسیر و کوهستانی جنوب رشته کوه های البرز و در فاصله ۵۰ کیلومتری شهرستان دامغان واقع شده است.
در طول سالهای قبل حوادث ناگوار این چنین زیادی رخ داده است و برخی از کارگران معدن هم بخاطر این مورد جان خویش را از دست داده اند، بنا بر این معدنکاری بعنوان یکی از سخت ترین شغل ها در جهان شمرده می شود چون در این شغل معدنکاران با جان خود بازی می کنند.
براساس آمارها، حدود۸۰ درصد حوادث معادن در ارتباط با معادن کوچک هستند. معادن سنگ تزئینی و زغال سنگ، حادثه سازترین معادن کشور به شمار می روند.
مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در مرداد ۹۹ گزارشی از وضعیت بهداشت و ایمنی در معادن در حال بهره برداری را منتشر نمود. برپایه این گزارش در سال ۱۳۹۷ تعداد چهار هزار و ۹۱۶ معدن در کشور در حال بهره برداری بود و ۹۹ هزار و ۷۳۴ نفر در آنها فعالیت داشتند.
مطابق آخرین آمار انتشار یافته در سال ۱۳۹۷ تعداد ۲۷۷ حادثه شغلی در معادن رخ داده است و یک هزار و ۵۴۶ نفر صدمه دیدند و ۳۶ نفر فوت کردند. برحسب فعالیت اقتصادی معادن، بیشترین حادثه شغلی به ترتیب در «استخراج سنگ تزئینی» و «استخراج زغال سنگ خشک» اتفاق افتاده است. همینطور استان های مازندران، کرمان، سمنان و فارس بیشترین تعداد حادثه شغلی را به خود اختصاص داده اند.
بررسی جداول آماری نشان داده است که در ۱۰ سال قبل (۹۷- ۱۳۸۸) شمار معادن بهره برداری شده تعداد ۴۹۰ معدن اضافه شده و از رقم چهار هزار و ۴۲۶ معدن به چهار هزار و ۹۱۶ معدن رسیده است. همینطور تعداد شاغلان هم از ۷۶ هزار و ۸۵۴ نفر به ۹۹ هزار و ۷۳۴ نفر بیشتر شد.
براساس این بررسی با وجود رشد معادن و تعداد شاغلان، حوادث شغلی در معادن در ۱۰ سال قبل روند نزولی داشته و تعداد آن از ۳۶۵ حادثه به ۲۷۷ حادثه کاهش یافته و تعداد فوت شدگان هم از ۴۹ نفر در سال ۱۳۸۸ به رقم ۳۶ نفر رسیده است.
گزارش مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت تعاون در بررسی علت مستقیم صدمه شغلی در معادن در حال بهره برداری نشان داده است بیشترین علت حادثه شغلی در ارتباط با تصادم یا تصادف با اجسام درحال حرکت، برخورد عمودی یا افقی با اجسام در حال سکون و تماس با اجسام برنده و تیز یا ناهموار بوده است.
اما این حوادث در دهه ۹۰ هم قابل تامل است چون در این دهه حوادث بسیاری رخ داده است که متاسفانه تعدادی هم از افراد شاغل در معادن ایران جان خویش را از دست دادند.
مهمترین حوادث معدنی در کشور
مهمترین و بزرگترین حوادث معدنی در ایران در ارتباط با دهه ۹۰ است. انفجار معدن یورت زمستان آزادشهر استان گلستان در تاریخ ۱۵ آبان ۹۶ بعنوان یکی از فاجعه بارترین حوادث معدنی در کشور بود که باعث کشته شدن ۴۳ نفر شد.
در سال۹۰ تعداد ۴۴ فوتی، سال ۹۱تعداد ۴۳ فوتی، ۹۲ تعداد ۵۹ فوتی، ۹۳ تعداد ۳۳ فوتی، ۹۴ تعداد ۲۸ فوتی، ۹۵ تعداد ۴۴ فوتی، ۹۶ تعداد ۷۸ فوتی و در سال ۹۷ تعداد ۳۶ فوتی در حوادث شغلی معادن به ثبت رسیده است، در سال ۹۸ هم براثر حوادث معدن ۴۵نفر جان خویش را در ۳۱معدن به سبب گاز گرفتگی، خفگی، برق گرفتگی و ریزش کمربالای کارگاه ها و حفاری های غیر مجاز از دست دادند.
در پنج ماه نخست سال ۱۳۹۹ هم ۲۰ معدنچی در ۱۳ معدن جان خویش را از دست دادند. در دهه ۹۰ بیشتر از سه هزار حادثه در معادن کشور رخ داده است که باعث صدمه دیدگی حدود ۱۳هزار کارگر و کشته شدن بیشتر از ۴۳۰ معدنچی شده است.
۲۳ آذر سال ۱۳۸۹، ریزش معدن اشکلی در منطقه هجدک راور در عمق ۶۰۰ متری تونل شماره یک و محبوس شدن پنج کارگر در داخل تونل، بعنوان یکی از حوادث مهم بود که در ساعات اولیه تنها جسد یکی از کارگران، ۱۳ روز بعد ۲ تن و ۱۱۴ روز بعد جسد ۲ تن دیگر پیدا شد.
۲۸ آذر ۱۳۹۱ هم هشت معدنچی در جریان انفجار معدن زغال سنگ طبس کشته شدند. در این حادثه ۱۳ کارگر وارد تونل شدند که متاسفانه پنج نفر سالم و هشت نفر دیگر جان خویش را از دست دادند، دلیل اصلی حادثه ریزش معدن، تصاعد گاز متان و انفجار حفره گازی بود.
در روز یکم اسفند ۱۳۹۲ هم انفجار گاز در معدن زغال سنگ چشم پودنه شهرستان کوهبنان در شمال استان کرمان هم سه نفر کشته و ۶ نفر مصدوم شدند.
همچنین ۱۶تیر ۱۳۹۳ انفجار در معدن گرانیت قرمز قلعه خرگوشی اردکان واقع در شمال شرق این شهرستان پنج کارگر را به کام مرگ کشاند. در این حادثه شماری از کارگران به انبار مواد منفجره معدن وارد شدند و یکی از کارگران با بی احتیاطی ته سیگارش را روی یکی از محموله های فسفر انداخته بود که در نهایت سبب انفجار در این معدن شد.
۱۸ مرداد ۱۳۹۳ هم ناامن بودن معدن زغال سنگ کیاسر در مازندران سبب مرگ ۲ معدنکار براثر گازگرفتگی شد، البته این حادثه ۲ مصدوم هم داشت.
۱۸بهمن ۱۳۹۵ هم انفجار در واحد مولیبدن معدن مس سرچشمه کرمان سبب مرگ یک کارگر و مجروح شدن پنج کارگر دیگر شد. این کارگران در حال برشکاری بودند که کپسول اکسیژن منفجر شد.
۱۳ اردیبهشت ۹۶ هم در معدن زغال سنگ زمستان یورت آزادشهر در استان گلستان انفجار سبب مرگ ۴۳ نفر و مصدوم شدن ۸۳ نفر در این معدن شد.
۳۰ آبان ۱۳۹۷ هم یک کارگر ۵۴ ساله در اثر ریزش معدن زغال سنگ کلاریز واقع در منطقه معدنی طزره زیرمجموعه شرکت معدن زغال سنگ البرز شرقی جان خویش را از دست داد و در این حادثه ۳نفر هم مصدوم شدند.
۲۸ فروردین ۱۳۹۸ هم متاسفانه هفت نفر از کارگران ذوب چناران به سبب حادثه نقص فنی در دستگاه ذوب در این کارخانه گرفتار سوختگی شدند.
۳۰ آبان ۱۳۹۷ هم ۱۱ کارگر معدن بر اثر اتصال کابل های داخل تونل معدن زغال سنگ سوادکوه مسموم و روانه بیمارستان شدند.
۱۶ تیر ۱۳۹۸ همینطور انفجار معدن سرمک ملایر به سبب انتشار و تجمع گاز در یکی از کوره های این واحد صنعتی، فوت ۲ معدنچی و زخمی شدن یک نفر دیگر را رقم زد.
۲۵مهر ۱۳۹۸ هم به سبب ریزش آوار در عمق ۲۰۰متری معدن سامان کاوش طبس ۲ کارگر این معدن جان خویش را از دست دادند.
۲۰ و ۲۷ آذر ۱۳۹۸ حفاری غیر مجاز و ریزش معدن سرب و روی آلبلاغ اسفراین سبب مرگ ۲ کارگر شد. سال ۹۸ این معدن هفت بار ریزش کرد و بر اثر آن ۶ کارگر هم جان خویش را از دست دادند.
۱۶دی ۱۳۹۸ هم معدن کلاته رودبار استان سمنان در واحد دپو وجمع آوری زغال سنگ شهر کلاته رودبار یک کارگر براثر سقوط در قیف زغال شویی جان خویش را از دست داد.
۱۹ بهمن ۱۳۹۸ هم ۲ کارگر معدن زغال سنگ تاشکوییه شهرستان بافق بر اثر گازگرفتگی فوت کردند.
۱۳ تیر ۱۳۹۹ هم در جریان حادثه گازگرفتگی تونل معدن قیرطبیعی «هواربزه» در گیلانغرب یک کارگر کشته و ۶ کارگر مجروح شدند.
۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۰ در تونل شماره ۴۲ معدن بزرگ طزره به سبب ریزش ناگهانی سقف کارگاه، ۲ کارگر گرفتار حادثه و محبوس شدند و بعد از حدود ۱۳۰ ساعت، پیکر این ۲ معدنچی از زیر آوار خارج شد.
معادن، ایمنی ندارند
در استان مازندران هم اتفاقات در معادن بخصوص زغال سنگ چشم گیر است به صورتی که بر مبنای آمارهای ثبت شده در نظام مهندسی معدن مازندران، از سال ۱۳۹۵ تا آخر سال ۱۳۹۹ در این استان دست کم ۲۲ حادثه در معادن این استان رخ داد که حاصل آنها جان باختن ۱۲ کارگر معدن و مصدوم شدن ۲۵ نفر بود. عمده حوادث در ارتباط با معادن زغال سنگ بودند.
طبق آمارهای نظام مهندسی معدن، از حدود ۲۵۰ معدن ثبت شده در مازندران نزدیک به ۱۰۰ معدن فعالند که بیشتر آنها معادن روباز شن و ماسه هستند و سهم معادن زغال سنگ ۲۰ معدن است. با این حساب اگر سهم بالای مصدومان و قربانیان حوادث معدنی در ارتباط با معادن زغال سنگ مازندران طی پنج سال گذشته را در مقابل پایین تر بودن این معادن نسبت به معادن روباز قرار دهیم، ناایمن بودن این معادن بیشتر به چشم می آید، چون که ۱۲ حادثه از ۲۲ حادثه معدنی در مازندران و ۲۴ کشته و مصدوم از ۳۷ قربانی و مجروح حوادث معدنی مازندران طی بازه زمانی یاد شده، در ارتباط با ۲۰ معدن از ۱۰۰ معدن فعال استان است.
سید مجتبی مرتضوی رئیس نظام مهندسی معدن مازندران ضمن تأیید پایین بودن ضریب ایمنی معادن این استان می گوید: هر چند که سال ۹۹ تعداد حوادث، مصدومان و قربانیان حوادث معدنی مازندران کمتر از سال ۱۳۹۸ بود، اما این به معنای بالا رفتن ضریب ایمنی معادن مازندران نیست. به جز دو یا سه معدن در استان که بهره برداران آن برای افزایش ضریب ایمنی گام هایی برداشتند، در سایر معادن اتفاق چندان چشمگیری رخ نداده است.
وی درباره عوامل اصلی پایین بودن ایمنی معادن مازندران می گوید: یک بخش این ضعف به تجهیزات ایمنی ارتباط دارد. به هر حال بهره بردار باید بخشی از درآمد را به ایمن سازی و افزایش تجهیزات اختصاص دهد که کمتر شاهد این مورد هستیم. البته دولت هم می تواند با پرداخت وام کم بهره بلندمدت برای ایمن سازی و افزایش تجهیزات به بخش خصوصی کمک نماید.
عدم استفاده از تجهیزات مدرن معدنی
«محمدرضا بهرامن» رئیس خانه معدن ایران هم در این زمینه به ایرنا می گوید: کاهش عرضه بموقع تجهیزات ضروری در معادن زغال سنگ کشور فقط با هدف پشتیبانی از تولید داخل، توجیه پذیر نیست و برای پیشگیری از تکرار حوادث دلخراش مانند معدن "طزره" دامغان باید تسهیلاتی در واردات این تجهیزات قائل شد.
وی گفت: با عنایت به اکتشافات انجام شده زغال سنگ در ایران، کشورمان نزدیک به یک درصد ذخایر جهان را به خود اختصاص داده، به صورتی که ذخایر زمین شناسی زغال سنگ در ایران حدود ۱۱ تا ۱۴ میلیارد تن و ذخایر قطعی حدود ۱.۱ میلیارد تن است، با این وجود، به همان نسبت از استانداردها و تجهیزات ضروری مدرن در این صنعت بهره نبرده ایم.
بهرامن خاطرنشان کرد: فقط در این صورت است که با بهره مندی از دانش روز جهان دراین زمینه میتوان دیگر در کشور شاهد این قبیل حوادث دلخراش در جامعه معدنی زحمت کش نشد.
رییس خانه معدن ایران بیان داشت: ایجاد برخی موانع بر سر راه واردات ماشین آلات و تجهیزات معدنی با توجه به این که در شرایط کنونی تولید این نوع تجهیزات به هیچ عنوان پاسخ گوی نیاز سرمایه گذاران در این بخش مهم در اقتصاد کشور نبوده و عدم تأمین بموقع تجهیزات و ماشین آلات معدنی، نشان داده است که تصمیم سازان این بخش مهم نسبت به عواقب کاهش عرضه بموقع این تجهیزات ضروری در معادن کشور فقط با هدف پشتیبانی از تولید داخل واقف نیستند.
وی تصریح کرد: تصمیم سازان در این موارد باید در کنار متولی بخش معدن به دنبال چگونگی حمایت و پشتیبانی از تولیدکننده برای تسهیل در تأمین و ورود ماشین آلات و تکنولوژی های جدید به معادن باشند و باید به شکلی دست سرمایه گذاران صنعت معدن کاری را برای واردات ماشین آلات و تکنولوژی های نوین به معادن را به هر طریق ممکن و با آینده نگری و روش های حمایتی خاص و هوشمندانه بفشارند.
بهرامن اشاره کرد: وضعیت ایمنی معادن زغال سنگ کشور به سبب عدم استفاده از تجهیزات نوین در معادن زغال سنگ بخصوص معادن بسیار کوچک که شرایط نامطلوبی از نظر میزان تولید و اقتصادی دارند، به شدت پایین بوده و از استانداردهای مرسوم در کار در معادن زیرزمینی خارج است.
وی افزود: به همین ترتیب، وضعیت ایمنی و سلامت مهندسان و کارگران در این معادن در بدترین حالت خود قرار گرفته، به صورتی که هر لحظه بیم آن می رود تا اتفاق ناخوشایندی در این معادن رخ دهد و جامعه معدنی کشور را عزادار کند.
حوادث معدنی در حال کاهش است
البته طبق اعلام مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، بررسی تاریخی معدنکاری نشان داده است که این شغل بسیار پُرمخاطره بوده و آثار سویی بر سلامت انسان و محیط زیست دارد که با عنایت به تصویب قوانین مختلف و نظارت های فراگیر در دنیا، حوادث معدنی با گذشت زمان تا حد زیادی کاهش پیدا کرده است و امروزه شرکتهای معدنیِ پیشرو در دنیا در تلاش هستند تا میزان این حوادث را به «صفر» برسانند.
بنگاه های صنعتی و معدنی برای دستیابی به این هدف، استفاده از ظرفیت تکنولوژی های جدید را در دستور کار خود قرار داده اند تا به نتایجی فراتر از بهبود در تجهیزات، سیستم های مدیریت ایمنی، اصلاح فرهنگ و رفتار و تمرکز بر قوانین دست یابند.
یافته های این گزارش نشان داده است که استفاده از تکنولوژی های جدید منجر به کاهش جدی مخاطرات و ارتقای ایمنی در معادن خواهد شد. هوش مصنوعی، اینترنت اشیا و پهبادها می توانند با جمع آوری اطلاعات و پردازش هوشمند آنها در هشداردهی خطرات به کارکنان و انجام اقدامات پیشگیرانه اثرگذار باشند.
همچنین فناوری هایی چون رُباتیک، پهپادها و وسایل نقلیه خودران می توانند جایگزین انسان در مناطق پُرخطر شده و صدمات و تلفات انسانی را کاهش دهند. فناوری زنجیره بلوکی، پهپادها و اینترنت اشیا هم می توانند از معدنکاری در محیط های ناایمن یا معدنکاری به صرف استخراج دارایی (فلزات و سنگ های گرانبها) جلوگیری نمایند.
لازم است تا بعنوان نخستین اقدام، مطالعه جامعی برای شناسایی موشکافانه و دقیق حوادث معدنی در ۱۰ سال گذشته صورت گیرد و منشأ، علل، پراکندگی، آثار و تبعات این حوادث بررسی و تحلیل شود. این مطالعه می تواند با محوریت سازمان نظام مهندسی معدن و همکاری وزارت صنعت، معدن و تجارت و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی صورت گیرد.
همچنین ایجاد سامانه ای برای ثبت تفصیلی، به روز و نظام مند حوادث احتمالی معدنی با همکاری دستگاههای دولتی، سازمان نظام مهندسی معدن، تشکل ها و انجمن های تخصصی ضروریست.
اقدام دوم، ایجاد بسترهای فناورانه به منظور شفافیت اطلاعات، کاهش سریع مخاطرات معدنی و رفع عقب ماندگی ها در این حوزه می باشد که می تواند شامل «توجه به برنامه های آموزشی و ترویجی در حوزه فناوری های نوین»، «حمایت از استارت آپ ها و شرکتهای فناور برای ورود به حوزه ایمنی معادن»، «حمایت های مالی و کمک به پایلوت تکنولوژی های جدید در حوزه های کاربردی ایمنی معادن»، «رصد مستمر و دوره ای ابتکارات کشورها، شرکتهای معدنی تراز جهانی و تحولات فناورانه و نوآورانه در حوزه ایمنی صنعتی» و «نیازسنجی دوره ای از معدنکاران در حوزه ایمنی به منظور برآورد مسائل کلان و اولویت دار ملی» باشد که به صورت مشترک توسط سازمان نظام مهندسی معدن، ایمیدرو و بنگاه های معدن و صنایع معدنی عملیاتی شود.
ایران با داشتن یک درصد جمعیت جهان بیشتر از هفت درصد منابع معدنی دنیا را در اختیار دارد که حاکی از وجود بستر مناسب برای سرمایه گذاری در این بخش است. کشورمان با دارا بودن حدود ۶۸ نوع ماده معدنی (غیر نفتی)، ۳۷ هزارمیلیارد تن ذخایر کشف شده و ۶۰ هزار میلیارد تن ذخایر بالقوه با ارزش برآوردی ۱۴۰۰ میلیارد دلار در بین ۱۵ قدرت معدنی جهان قرار دارد و یکی از کشورهای غنی از حیث دارایی های معدنی بشمار می رود.
مهمترین معادن ایران شامل زغال سنگ، مواد معدنی فلزی، شن و ماسه، مواد معدنی شیمیایی و نمک است و بیشترین معادن فعال در استان خراسان قرار دارند. ایران با دارا بودن حدود ۶۸ نوع ماده معدنی (غیرنفتی)، ۳۷ بیلیون تن ذخایر کشف شده و ۵۷ بیلیون تن ذخایر بالقوه در بین ۱۵ قدرت معدنی جهان جای گرفته و یکی از کشورهای غنی از حیث دارایی های معدنی بشمار می رود.
پنج هزار و ۸۰۰ معدن فعال با اشتغال حدود ۱۳۸ هزار نفر در کشور وجود دارد و میزان ذخایر معدنی شناسایی شده نزدیک به ۶۰ میلیارد تن است که از این رقم افزون بر ۴۰ میلیارد تن قطعی و بقیه احتمالی است. ارزش ذخایر معدنی شناسایی شده کشور که سه درصد ذخایر مواد معدنی جهان را شامل می شود، افزون بر ۷۷۰ میلیارد دلار برآورد شده است.
ایران از نظر میزان ذخیره اکتشافی معدن رتبه چهاردهم را در جهان دارد و از نظر تنوع ذخایر، جایگاه دهم جهانی را به خود مختص کرده است. بر مبنای آمار موجود، ایران از نظر ذخایر معدنی جزو ۱۰ کشور برتر دنیاست، این مورد نشان دهنده تأثیر معادن در اقتصاد و صادرات کشور است.
منبع: 93z.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب